Militaire rangen kunnen verdiend worden door bijvoorbeeld uitzonderlijke prestaties maar ook automatisch na een aantal dienstjaren (werkervaring) of na genoten opleiding worden toegekend. Internationaal gezien zijn er veel overeenkomsten maar ook verschillen tussen militaire rangen en ook zijn er verschillen tussen de rangen bij landmacht, luchtmacht en zeemacht.

Het ontstaan van rangen in het leger

Militaire rangen bestonden al in de oudheid om structuur en discipline in een leger aan te brengen. Er moest iemand zijn die (uiteindelijk) besloot hoe een slag geleverd moest worden maar er moesten ook mensen zijn die bijvoorbeeld toezicht hielden op kleine groepen strijders. In de tijd van de Romeinen werd het systeem van de militaire rangen geformaliseerd: de functie en de mate van gezag golden voor alle militairen met een gelijke rang en bovendien werden er herkenningstekens ingevoerd voor de verschillende militaire rangen. Ook werden er speciale scholen en trainingskampen opgezet.

Militaire rangen in de Middeleeuwen

Het goed doordachte Romeinse systeem ging na de Romeinse Tijd in een groot deel van Europa weer verloren en gedurende het begin van de Middeleeuwen bestonden de legers uit opgetrommelde burgers en ridders die bij een kasteelheer of de koning hoorden. Na verloop van tijd werd de organisatie van een leger weer belangrijk en aan het einde van de Middeleeuwen was het systeem van militaire rangen weer terug waarbij het beleid van de hoogste legerleiders werd overgebracht op de stand van de rangloze manschappen.

Militaire standen

Militairen die geen rang hebben, behoren tot een stand. Dit zijn de ‘gewone’ soldaten. Binnen het huidige Nederlandse leger zijn drie klassen soldaten: de soldaat der derde klasse (soldaat die de Algemene Militaire Opleiding volgt), de soldaat der tweede klasse (soldaat die de AMO heeft afgerond en een vervolgopleiding volgt) en de soldaat der eerste klasse (deze stand verkrijgt een soldaat één jaar na het afronden van de vervolgopleiding). Een korporaal staat direct boven de soldaten. Van oudsher wordt een korporaal tot de manschappen gerekend, als iemand zonder rang.

Onderofficieren

Boven de korporaal staat de sergeant (ook wel wachtmeester genoemd) bij de Nederlandse militaire rangen. Boven hem staat de sergeant der eerste klasse en daarboven de sergeant- majoor. Boven de sergeant-majoor ten slotte staat de adjudant. Deze militaire rangen zijn allemaal onderofficiersrangen. Onderofficieren worden in Nederland opgeleid aan de Koninklijke Militaire School in Weert. Onderofficieren geven leiding aan kleine groepen soldaten en korporaals.

Officieren

Nederlandse officieren worden opgeleid aan de Koninklijke Militaire Academie in Breda. Een officier in opleiding wordt kornet of vaandrig genoemd. Officieren zijn de managers van het leger. De rangen van de officieren van laag naar hoog zijn: kornet/vaandrig, tweede luitenant, eerste luitenant, kapitein (of ritmeester), majoor, luitenant-kolonel (of overste), kolonel, brigadegeneraal, generaal-majoor, luitenant-generaal en tot slot generaal.

De militaire rangen voor burgers

In Nederland is het in uitzonderlijke gevallen mogelijk dat een burger in een militaire rang benoemd wordt. Hoewel dergelijke benoemingen volgens Frank Slaets niet altijd door iedereen toegejuicht worden, is het binnen het Nederlandse recht wel mogelijk. In België bestaat dit systeem ook.